مشاوره تحصیلی: دغدغه ی برخی از دانش آموزان به ویژه در مدارس خاص این است که «اوّل» باشند، در حالی که اوّل شدن همیشه و در همه ی موارد میسّر نیست! به هزار و یک دلیل ممکن است اوّل شدن در کلاس، مدرسه، شهر، استـان، کشـور یا ... اتفاق نیفتد. می توانید اوّل نباشید اما در ردیف بهترین ها و موفق ترین ها باشید، مانند مواردی که اغلب دانش آموزان یک کلاس در بهترین رشته ها و دانشگاهها پذیرفته شده اند؛ یعنی به جای اینکه یک نفر موفق باشد همه با هم موفق شده اند.
اوّل بودن همیشه در درس و نمره و رتبه نیست! می توان در عرصه های مختلف زندگی اوّل بود و در کنار اوّل های دیگر نام خود را ثبت کرد. «دنیا به اندازه ای بزرگ است که هیچ کس جای کسی را تنگ نمی کند». بنابراین موفق بودن لزوما به معنای این نیست که در بین تعداد زیادی «نفر اوّل» شد، همین که برای رسیدن به هدف خود تلاش جدی کنید انسان موفقی هستید.
تلاش برای اوّل شدن خوب است، امّا به شرطی که:
1- به شرطی که نگویید: «یا اوّل یا هیچ»؛ دانش آموزانی هستند که با رتبه های خیلی خوب در بهترین دانشگاههای کشور قبول می شوند اما به خاطر تفکر نادرست «همه یا هیچ» لذتِ موفق بودن را احساس نمی کنند و همیشه در فکر هستند که چرا اوّل نشدند؟! در حالی که انسان ارزشمند و موفقی بوده اند.
2- به شرطی که این اوّل شدن را به «باید اوّل بشوم» تبدیل نکنید، که این تفکر «باید» خطرناک است. بنابراین بهتر است به جای باید اوّل بشوم، بگویید: باید تلاش کنم، برنامه داشته باشم، فرصت ها را غنیمت بشمارم، استقامت کنم، امیدوار باشم و ...
3- به شرطی که فکر اوّل شدن منجر به «افکار منفی» و ترس از اوّل نشدن تبدیل نشود و انرژی شما را هدر ندهد، بلکه این فکر باید به تلاش و کوشش بیشتر و یافتن راههای موفقیت منتهی شود.
4- به شرطی که اوّل نشدن در کلاس، مدرسه، استان و آزمون سراسری تبدیل به یک مشکل نشود و ارزش انسانی خود را به اوّل شدن گره نزنید ... یادتان باشد ارزش انسان به انسانیت اوست! تفکر تساوی گونه ی «اوّل شدن مساوی با خوشبختی است» تفکر نادرستی است!
5- به شرطی که «نتیجه گیری عجولانه» نکنید! یعنی اینکه با یک شکست هدفتان را رها نکنید و یا با یک پیروزی خیالتان راحت نشود. نتیجه گیری عجولانه شما را دچار اشتباه می کند؛ پس برای رسیدن به هدف استقامت کنید و صبور باشید که: «صبر و ظفر هر دو دوستان قدیمند بر اثر صبر نوبت ظفر آید».
6- به شرطی که در صورت اوّل نشدن، توانایی و شایستگی های خودتان را «نادیده» نگیرید و با تکیه بر توانایی هایتان تا آنجا که می توانید به پیش بروید، نه اینکه به محض ناامیدی از اوّل شدن همه ی کارهای خود را رها کنید و افسرده و سرخورده دست از تلاش بردارید.
7- به شرطی که به خاطر اوّل نشدن به خودتان «برچسب» نزنید. برچسب‌های منفی مانند بی‌استعداد، بيعرضه، و نظاير آن که برخی از دانش آموزان ممکن است به خود بزنند؛ چرا؟ چون اوّل نشدند!
8- به شرطی که با هر بار اوّل نشدن در آزمون های مدرسه یا آزمون های دیگر «فاجعه سازی» نکنید! و شکست را فاجعه ای بزرگ قلمداد نکنید. شکست می تواند زمینه ی پیروزی های بزرگ باشد. تسلیم شدن در برابر شکست، کار انسان های ضعیف است!
9- به شرطی که برای خودتان «معیار» داشته باشید، از توانایی های خودتان آگاهی داشته باشید و دائم با استفاده از کلماتی مانند «ای کاش ...» بر گذشته ی خود تاسف نخورید. بر اساس معیار و توانایی های خود تلاش کنید و به خدای بزرگ توکّل کنید که «خدا توکل کنندگان را دوست دارد»
10- به شرطی که سهم و مسوولیت رفتار های خود را در شکست یا پیروزی بپذیرید و به جای «سرزنش» و مقصر دانستن دیگران روی توانایی خودتان با نگرش مثبت و منطقی حساب باز کنید و اراده و قدرت درونتان را باور داشته باشید.
یادتان باشد که الگوهای فکری اشتباه مانع از تصمیم‌گیری‌های درست می‌شوند. در الگوهای فکری اشتباه، فرد نسبت به پدیده‌های پیرامونش یا ناآگاه است و یا آگاهی ناقص دارد و درنتیجه، برداشت نادرست یا ناقصی از یک موضوع پیدا می‌کند و بر اساس آن تصمیم می‌گیرد که این تصمیم نیز فعالیت‌های او را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
رزاق خواجه زاده – مشاور تحصیلی
اردیبهشت 1396